به گزارش خبرگزاری «حوزه»، "حجاب و عفاف" یکی از دستورات دین مبین اسلام بوده که در شماره های گوناگون، مطالب مختلف از این فریضه الهی را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.
* سؤال
دلائل وجوب حجاب و چند نمونه از عذاب هاي جهنّمي را كه مربوط به زن هاي بي حجاب يا بدحجاب است، بيان كنيد؟
* پاسخ
قبل از جواب، بهتر است معنا و مفهوم حجاب را بررسي كرده و بهتر بدان پي برده باشيم.
حجاب در لغت به معناي پوشيدن و پرده، به كار رفته و در هيچ موردي به طور اصالي به معناي نوع، سبك پوشيدن و نوع سبك لباسي كه پوشيده مي شود، اطلاق نشده است. در اصطلاح فقهي نيز براي رساندن معناي پوشش زنان، از لغت حجاب استفاده نشده و نمي شود، بلكه از لغت «سَتر» كه به طور دقيق، در معناي پوشش و پوشاندن است، استفاده مي شود.
در مورد ميزان و مقدار پوشش بدن كه در شرع اسلام براي زنان واجب شمرده شده است، با نگاهي به رساله هاي عمليّه مراجع تقليد، مي توان دريافت كه حجاب صحيح و واجب عبارت است از: پوشانيدن تمام بدن به جز قرص صورت و دو دست (از مچ دست تا سر انگشتان) امّا اين تعريف فقهي، تعريف حداقلي است كه استاد شهيد مرتضي مطهري خاطر نشان ساخته است: پوشش (و حجاب زن) در اسلام اين است كه زن در معاشرت خود با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گري و خودنمايي نپردازد.[1]
بنابراين مقصود از حجاب اسلامي، آن پوششي است كه داراي اين دو ويژگي باشد: 1. حدود شرعي پوشش در آن رعايت شده باشد. 2. با خودنمايي و جلب نظر نامحرمان همراه نباشد.
طبق اين تعريف حجاب امري نيست كه فقط به موضوع پوشش مرتبط باشد، بلكه امري رفتاري نيز هست.
پس بدحجاب كسي نيست كه حد واجب شرعي را رعايت نمي كند، ممكن است كسي اين حدود را به طور كامل رعايت كند، ولي در عين حال وضع ظاهرش، نوع رفتارش با مردان، نوع سخن گفتنش، نوع راه رفتنش، حتّي نوع نگاهش به افراد و اطرافش و در يك كلام، نوع رفتار ارتباطي او در اجتماع به گونه اي باشد كه توجّه نامحرمان را به خود جلب نمايد و ممكن است اين جلب نظر غير آگاهانه و غيرعمدي باشد، زيرا زنان به علت مطلوبيّت هاي طبيعي كه خواه ناخواه در ظاهر و جسم خود، در نظر مردان دارند و نيز به علت مطلوبيّت ها و جذابيّت هايي كه مي توانند آگاهانه يا ناآگاهانه (براساس تربيت نادرست) به رفتار خود در منظر مردان ببخشند، مورد توجّه مردان قرار مي گيرد. بنابراين هر قدر اين اقسام زيبايي ها از جانب زنان بيشتر در دسترس مردان باشد (يعني عرضه از سوي زنان بيشتر باشد) تقاضا از سوي مردان بيشتر مي باشد.
قرآن کريم، كتاب هدايت انسان ها از ظلمت به سوي نور، در زمينه ي پيشگيري از مفاسد اخلاقي و اجتماعي دستورات و مقررات ويژه اي را در مورد حجاب بانوان دارد كه به برخي از آنان پرداخته مي شود:
1. جلباب (روپوش هاي بلند و چادر) پوشش كامل
«يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لأزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا (59) [2]؛ اي پيامبر! به همسرانت و دخترانت و به زنان مؤمنين بگو: خود را با جلبابهايشان (روپوش هاي بلند و چادر) كاملاً بپوشانند كه اين پوشش براي اين كه (به عفت و وارستگي) شناخته شوند، بهتر است تا (از معرض هوسرانان) آزاد باشند و مورد اذيت قرار نگيرند (و اگر تاكنون كوتاهي و خطائي از آنها سرزده) خداوند همواره غفور و رحيم است.»
اين آيه به اصل وجوب حجاب براي زنان تصريح و به يكي از فلسفه هاي حجاب، كه عدم آزار از ناحيه ي مزاحم‌هاست اشاره كرده است.
2. زنان نيز از نگاه به نامحرم بپرهيزند و عفت خويش را پاس دارند
«وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها(31) [3]؛ و به زنان با ايمان بگو كه چشم هاي خود را از نگاه هوس آلود به نامحرم فرو گيرند و دامان خويش را از آلودگي ها حفظ كنند و زينتها و مواضع بدنشان را به مردان بيگانه نشان ندهند، مگر آن چه را كه ظاهر است.»
و در مسأله ي «الاّ ما ظهر» بايد به نظر و فتاواي مراجع تقليد مراجعه و عمل شود.
3. سر و سينه زنان پوشيده باشد
« وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ(31)[4]؛ زنان مؤمن، بايد سر و سينة خود را با مقنعه (يا چيزي كه كاملً سر و اطراف صورت و سينه را فرا گيرد) بپوشانند و زينت خود را براي غير از شوهر و محارم ديگر آشكار نكنند.»
بنابراين بعضي از روسري هاي موجود و نحوة استفاده فعلي از آن ها، حجاب مورد نظر قرآن کريم، را تأمين نمي كند.
تخطي از مقررات الهي و شكستن حريم عفاف و حيا موجب وقوع در عذاب دردناك الهي خواهد شد که خداوند مي فرمايد:
«إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيا وَ الاخره وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ(19) [5]؛ كساني كه دوست دارند زشتي ها در ميان مردم با ايمان شيوع يابد، عذاب دردناكي براي آن ها در دنيا و آخرت است و خداوند مي داند و شما نمي دانيد.»
پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايند: « من اذاع الفاحشة كان كمبتدئها؛ [6] كسي كه كار زشتي را نشر مي دهد، همانند كسي است كه آن را در آغاز انجام داده است.»
حضرت عبدالعظيم حسني (ره) از امام جواد ـ عليه السّلام ـ و او هم از پدرانش روايت كرده كه حضرت علي ـ عليه السّلام ـ فرمودند: روزي من و فاطمه ـ سلام الله عليها ـ به خدمت رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ رسيديم، در حالي كه آن حضرت ـ صلّي الله عليه و آله ـ بسيار گريه مي كردند. گفتم پدر و مادرم فداي تو باد اي رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ چه چيز شما را به گريه انداخته است؟
حضرت فرمود: يا علي! شبي كه به آسمان برده شدم، عده اي از زنان امّت خود را در عذاب شديد ديدم، پس شأن آن ها را انكار كردم و در اين حال به خاطر شدت عذاب آن ها گريه مي كنم.
1. زني را ديدم كه به موي سر آويزان شده بود و مغز سرش (از شدت عذاب) مي جوشيد. « همانا او موي خود را از مردان نامحرم نمي پوشاند.»
2. و زني را ديدم كه از پاهايش در تنوري از آتش آويزان شده بود. «و آن زني بود كه بدون اجازه شوهر از منزل خارج مي شد.»
3. و زني را ديدم كه گوشت تن خود را مي خورد و آتش از زيرش شعله مي كشيد.
« و او آن زني بود كه خود را براي ديگران آرايش و زينت مي كرد. (نه براي شوهرش)»
4. و زني را ديدم كه گوشت بدنش از جلو و پشت به وسيله قيچي هايي از آتش بريده مي شد. «و آن زني بود كه خود را در معرض ديد مردان (نامحرم) در مي آورد.»[7]
مطلب آخر اينكه در اهميّت حجاب و اثرات مخرّب بي حجابي هزاران صفحه با استفاده از آيات و روايات و واقعيات جامعه مي توان نوشت.
معرفي منابع جهت مطالعه ي بيشتر:
1. مسأله حجاب، مرتضي مطهري، انتشارات صدرا
2. كتاب زنان، فصلنامة شوراي فرهنگي اجتماعي زنان
3. سعادت و شقاوت زنان، محمدصادق قبادي، مؤسسه ي انتشارات حضور، قم، 1381
پي نوشت ها:
[1] . مطهري، مرتضي، مسأله حجاب، تهران، انتشارات صدرا، 1366، ص 78
[2] . احزاب: 33/ 59
[3] . نور: 24/ 31
[4] . نور: 24/31
[5] . نور: 24/ 19
[6] . كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، بيروت، دارالتعريف، چاپ چهارم، 1401 هـ ق، ج 2، ص 356
[7] . اين حديث معروف به حديث معراج است كه تفصيل آن را مي توانيد در منابع زير ملاحظه نماييد: حر عاملي، محمد، وسائل الشيعه، قم، انتشارات آل البيت، 1414 هـ ق، ج14، باب 117، حديث 7، مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، دارالحياء التراث العربي، 1403 هـ . ق، ج 103، ص 245 و ج18، ص 351
۲۲:۱۳ - ۱۳۹۷/۱۱/۲۴